Thành tích của đội tuyển Việt Nam tại cuộc thi Olympic Toán học quốc tế 2020 không tốt như kỳ vọng (xếp thứ 17) nhưng với PGS Lê Anh Vinh - ...
Thành tích của đội tuyển Việt Nam tại cuộc thi Olympic Toán học quốc tế 2020 không tốt như kỳ vọng (xếp thứ 17) nhưng với PGS Lê Anh Vinh - trưởng đoàn IMO VN - các thí sinh đã cố gắng, nỗ lực hết mình và có những điểm sáng để hy vọng xa hơn.
- Phóng viên Zingnews: Ông có thất vọng hay tiếc nuối với kết quả xếp thứ 17 ở kì thi IMO 2020 vừa qua?
+ PGS.TS Lê Anh Vinh: Trước hết phải khẳng định rằng việc thành lập đội tuyển tham gia kỳ thi Olympic Toán quốc tế chỉ là một phần trong công tác đào tạo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán của Việt Nam.
Đối với các bạn tham gia thi lần này, quá trình rèn luyện để được chọn vào đội tuyển và hai tháng bồi dưỡng tập trung trước kỳ thi đã là khoảng thời gian rất ý nghĩa và hữu ích cho sự phát triển sau này.
Chuyện thi cử phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Đây là năm thứ tám tôi dẫn đoàn. Theo quan sát của tôi, năm nào cũng có những bạn đạt được phong độ tốt nhất trong những ngày thi, hay còn gọi là đúng điểm rơi phong độ. Nhưng ngược lại, một số bạn chưa thể hiện đúng sức mình. Năm nay, một số bạn làm bài dưới sức mình nhưng cũng có bạn làm rất tốt.
- Năm nay, chúng ta tụt hạng nhưng nhiều nước trong top 10 vẫn duy trì được thành tích, trong đó có Thái Lan. Ông có băn khoăn về điều này?
+ Thực ra năm nay, 2 bạn đoạt huy chương đồng chỉ thiếu một điểm là có thể đổi màu huy chương. Đáng tiếc là một bạn làm bài không tốt nên không được huy chương. Nhưng đã là thi cử thì luôn có yếu tố may rủi và mình cũng không nên đặt áp lực quá lớn lên các bạn.
Ở góc độ là người dẫn đoàn, tôi nghĩ chúng ta phải đầu tư hơn nữa cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi và tầm nhìn dài hạn hơn cho đội tuyển.
- Các thành viên của đội tuyển được chọn lựa thế nào?
+ Đội tuyển học sinh giỏi của chúng ta được chọn lọc từ hệ thống trường chuyên. Ở các trường chuyên, các em được chọn vào đội tuyển cấp tỉnh để thi học sinh giỏi toàn quốc. Từ đó, chúng ta chọn ra 48 em để thi vòng 2.
Sau 2 ngày thi, 6 em được chọn sẽ đại diện Việt Nam đi thi đấu quốc tế. Lúc đó, chúng ta mới tập hợp 6 em để ôn thi trong vòng 2 tháng để dự thi.
Với lợi thế hệ thống trường chuyên trải dài khắp cả nước, chúng ta có thể tìm kiếm nhân tài ở địa phương. Cách làm của chúng ta đã thành công trong hàng chục năm qua. Tuy nhiên, trong bối cảnh các nước có sự đầu tư quy mô và bài bản, cách làm hiện nay rất khó để ươm mầm và tạo điều kiện cho học sinh tiềm năng có thể phát triển tốt trong tương lai.
Hiện nay, phần lớn quốc gia đã cải tiến cách chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi của họ. Chúng ta chọn được 6 em rồi mới bồi dưỡng. Trong khi đó, họ tổ chức hàng loạt cuộc thi tạo nguồn cho những năm sau.
Cụ thể, đến vòng 40 em, chúng ta sẽ chọn tiếp đến khi còn 6 em mới bồi dưỡng, còn họ tổ chức những đợt tập huấn cho cả 40 em này, sau đó chọn 6 em đi thi. Số còn lại là đội dự bị cho các năm tiếp theo.
Hơn nữa, các nước trên thế giới không hạn chế độ tuổi tham dự đội tuyển, trong khi, chúng ta vẫn giới hạn, chỉ học sinh THPT mới được dự thi.
Do đó, nguồn dự bị của họ mở rộng đến cả học sinh THCS. Học sinh lớp 7, 8, dù chưa vào đội tuyển thi quốc tế, đã trải qua các đợt tập huấn tập trung.
Khoảng 2, 3 năm sau khi tham gia tập huấn, năng lực toán học của các em đã đạt độ chín nhất định. Nếu lúc này, tham dự các kỳ thi dưới áp lực cao, tâm lý của các em cũng được rèn luyện vững vàng.
Học sinh Việt Nam không có những cơ hội đó. Học sinh chúng ta vượt qua các vòng tuyển chọn, chỉ có một, hai cơ hội đi thi quốc tế. Các em là học sinh lớp 11, 12 nên áp lực tâm lý rất lớn. Trong khi đó, học sinh nước bạn đã sớm tham gia hệ thống bồi dưỡng, việc thi cử sẽ nhẹ nhàng hơn và đảm bảo tạo nguồn tốt hơn nhiều.
Các nước láng giềng của chúng ta cũng vậy. Thái Lan đầu tư rất bài bản. Họ có những quỹ chuyên cho các kỳ thi Toán và khoa học. Đội tuyển của họ cũng được tạo nguồn từ sớm.
- Như vậy, cách chọn lọc đội tuyển và bồi dưỡng của chúng ta đã lạc hậu và không còn hiệu quả?
+ Thực ra, các nước khác không có hệ thống trường chuyên như chúng ta nên họ có muốn cũng không làm được theo cách này. Nhưng họ đầu tư tập trung hơn. Những bạn được tập trung liên tục trong 4, 5 năm ở cấp độ quốc gia thì sẽ "lên" rất nhanh. Chúng ta không có cơ hội như vậy.
Như tôi đã nói, cách làm của chúng ta đã thành công trong nhiều năm nhưng cần cải tiến trong bối cảnh mới. Phương pháp nào cũng có mặt ưu và nhược. Nhưng tôi nghĩ chắc chắn, trong thời gian tới, Việt Nam phải có kế hoạch dài hơi hơn.
Cũng cần lưu ý, mục đích cuối cùng của việc tuyển chọn và bồi dưỡng đội tuyển tham dự các kỳ thi quốc tế không chỉ dừng lại ở những tấm huy chương hay số điểm của bài thi cụ thể.
Dưới góc nhìn giáo dục, điều quan trọng là chúng ta phải phát hiện sớm, khuyến khích, định hướng và tạo điều kiện cho các em nuôi dưỡng đam mê với môn học. Từ đó, các em có đà để rèn luyện, phấn đấu trong tương lai. Bởi, con đường của các em sau này còn rất dài.
Điều này sẽ khó thành hiện thực nếu chúng ta chỉ luôn nhìn vào con số huy chương và xếp hạng toàn đoàn rồi đặt kỳ vọng thành tích hay tạo áp lực lên các em ở mỗi kỳ thi.
Quay lại đội tuyển năm nay, tôi nhận thấy đã có dấu hiệu tích cực khi chúng ta có học sinh lớp 10 dự thi và đoạt huy chương vàng. Nếu không giới hạn độ tuổi, tạo cơ hội cho các em phát triển tối đa khả năng của mình, chúng ta hoàn toàn có thể có học sinh lớp 8, 9 trong đội tuyển thi quốc tế.
Xem thêm: Top 20 nước dẫn đầu ở Olympic Toán quốc tế 2020
- Phóng viên Zingnews: Ông có thất vọng hay tiếc nuối với kết quả xếp thứ 17 ở kì thi IMO 2020 vừa qua?
+ PGS.TS Lê Anh Vinh: Trước hết phải khẳng định rằng việc thành lập đội tuyển tham gia kỳ thi Olympic Toán quốc tế chỉ là một phần trong công tác đào tạo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán của Việt Nam.
Đối với các bạn tham gia thi lần này, quá trình rèn luyện để được chọn vào đội tuyển và hai tháng bồi dưỡng tập trung trước kỳ thi đã là khoảng thời gian rất ý nghĩa và hữu ích cho sự phát triển sau này.
Chuyện thi cử phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Đây là năm thứ tám tôi dẫn đoàn. Theo quan sát của tôi, năm nào cũng có những bạn đạt được phong độ tốt nhất trong những ngày thi, hay còn gọi là đúng điểm rơi phong độ. Nhưng ngược lại, một số bạn chưa thể hiện đúng sức mình. Năm nay, một số bạn làm bài dưới sức mình nhưng cũng có bạn làm rất tốt.
- Năm nay, chúng ta tụt hạng nhưng nhiều nước trong top 10 vẫn duy trì được thành tích, trong đó có Thái Lan. Ông có băn khoăn về điều này?
+ Thực ra năm nay, 2 bạn đoạt huy chương đồng chỉ thiếu một điểm là có thể đổi màu huy chương. Đáng tiếc là một bạn làm bài không tốt nên không được huy chương. Nhưng đã là thi cử thì luôn có yếu tố may rủi và mình cũng không nên đặt áp lực quá lớn lên các bạn.
Ở góc độ là người dẫn đoàn, tôi nghĩ chúng ta phải đầu tư hơn nữa cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi và tầm nhìn dài hạn hơn cho đội tuyển.
- Các thành viên của đội tuyển được chọn lựa thế nào?
+ Đội tuyển học sinh giỏi của chúng ta được chọn lọc từ hệ thống trường chuyên. Ở các trường chuyên, các em được chọn vào đội tuyển cấp tỉnh để thi học sinh giỏi toàn quốc. Từ đó, chúng ta chọn ra 48 em để thi vòng 2.
Sau 2 ngày thi, 6 em được chọn sẽ đại diện Việt Nam đi thi đấu quốc tế. Lúc đó, chúng ta mới tập hợp 6 em để ôn thi trong vòng 2 tháng để dự thi.
Với lợi thế hệ thống trường chuyên trải dài khắp cả nước, chúng ta có thể tìm kiếm nhân tài ở địa phương. Cách làm của chúng ta đã thành công trong hàng chục năm qua. Tuy nhiên, trong bối cảnh các nước có sự đầu tư quy mô và bài bản, cách làm hiện nay rất khó để ươm mầm và tạo điều kiện cho học sinh tiềm năng có thể phát triển tốt trong tương lai.
Hiện nay, phần lớn quốc gia đã cải tiến cách chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi của họ. Chúng ta chọn được 6 em rồi mới bồi dưỡng. Trong khi đó, họ tổ chức hàng loạt cuộc thi tạo nguồn cho những năm sau.
Cụ thể, đến vòng 40 em, chúng ta sẽ chọn tiếp đến khi còn 6 em mới bồi dưỡng, còn họ tổ chức những đợt tập huấn cho cả 40 em này, sau đó chọn 6 em đi thi. Số còn lại là đội dự bị cho các năm tiếp theo.
Hơn nữa, các nước trên thế giới không hạn chế độ tuổi tham dự đội tuyển, trong khi, chúng ta vẫn giới hạn, chỉ học sinh THPT mới được dự thi.
Do đó, nguồn dự bị của họ mở rộng đến cả học sinh THCS. Học sinh lớp 7, 8, dù chưa vào đội tuyển thi quốc tế, đã trải qua các đợt tập huấn tập trung.
Khoảng 2, 3 năm sau khi tham gia tập huấn, năng lực toán học của các em đã đạt độ chín nhất định. Nếu lúc này, tham dự các kỳ thi dưới áp lực cao, tâm lý của các em cũng được rèn luyện vững vàng.
Học sinh Việt Nam không có những cơ hội đó. Học sinh chúng ta vượt qua các vòng tuyển chọn, chỉ có một, hai cơ hội đi thi quốc tế. Các em là học sinh lớp 11, 12 nên áp lực tâm lý rất lớn. Trong khi đó, học sinh nước bạn đã sớm tham gia hệ thống bồi dưỡng, việc thi cử sẽ nhẹ nhàng hơn và đảm bảo tạo nguồn tốt hơn nhiều.
Các nước láng giềng của chúng ta cũng vậy. Thái Lan đầu tư rất bài bản. Họ có những quỹ chuyên cho các kỳ thi Toán và khoa học. Đội tuyển của họ cũng được tạo nguồn từ sớm.
+ Thực ra, các nước khác không có hệ thống trường chuyên như chúng ta nên họ có muốn cũng không làm được theo cách này. Nhưng họ đầu tư tập trung hơn. Những bạn được tập trung liên tục trong 4, 5 năm ở cấp độ quốc gia thì sẽ "lên" rất nhanh. Chúng ta không có cơ hội như vậy.
Như tôi đã nói, cách làm của chúng ta đã thành công trong nhiều năm nhưng cần cải tiến trong bối cảnh mới. Phương pháp nào cũng có mặt ưu và nhược. Nhưng tôi nghĩ chắc chắn, trong thời gian tới, Việt Nam phải có kế hoạch dài hơi hơn.
Cũng cần lưu ý, mục đích cuối cùng của việc tuyển chọn và bồi dưỡng đội tuyển tham dự các kỳ thi quốc tế không chỉ dừng lại ở những tấm huy chương hay số điểm của bài thi cụ thể.
Dưới góc nhìn giáo dục, điều quan trọng là chúng ta phải phát hiện sớm, khuyến khích, định hướng và tạo điều kiện cho các em nuôi dưỡng đam mê với môn học. Từ đó, các em có đà để rèn luyện, phấn đấu trong tương lai. Bởi, con đường của các em sau này còn rất dài.
Điều này sẽ khó thành hiện thực nếu chúng ta chỉ luôn nhìn vào con số huy chương và xếp hạng toàn đoàn rồi đặt kỳ vọng thành tích hay tạo áp lực lên các em ở mỗi kỳ thi.
Quay lại đội tuyển năm nay, tôi nhận thấy đã có dấu hiệu tích cực khi chúng ta có học sinh lớp 10 dự thi và đoạt huy chương vàng. Nếu không giới hạn độ tuổi, tạo cơ hội cho các em phát triển tối đa khả năng của mình, chúng ta hoàn toàn có thể có học sinh lớp 8, 9 trong đội tuyển thi quốc tế.
Theo Zingnews. Người đăng: Dịu Nguyễn.
Xem thêm: Top 20 nước dẫn đầu ở Olympic Toán quốc tế 2020
