Gregory Margulis (tên của của ông còn được viết là Grigori hoặc Grigory) có song quốc tịch Nga-Mỹ, hiện là giáo sư của đại học Yale Hoa Kỳ,...
Gregory Margulis (tên của của ông còn được viết là Grigori hoặc Grigory) có song quốc tịch Nga-Mỹ, hiện là giáo sư của đại học Yale Hoa Kỳ, là một trong số ít nhà toán học thâu tóm được mọi giải thưởng danh giá nhất của lĩnh vực toán học.
Gregory Aleksandrovich Margulis sinh ngày 24/2/1946, trong một gia đình người Nga gốc Do Thái ở Moscow, Liên Xô.
Năm 16 tuổi vào năm 1962, ông đã giành được huy chương bạc tại Olympic Toán học quốc tế (IMO 1962) với 36 điểm.
Ông nhận bằng tiến sĩ năm 1970 (24 tuổi) từ Đại học quốc gia Moscow, bắt đầu nghiên cứu về lý thuyết ergodic dưới sự hướng dẫn của giáo sư Yakov Sinai. Khi hợp tác với David Kazhdan đã tạo ra định lý Kazhdan-Margulis, một kết quả cơ bản trên các nhóm rời rạc. Định lý 'siêu năng lực' (superrigidity theorem) của ông từ năm 1975 đã làm rõ một lĩnh vực phỏng đoán cổ điển về đặc tính của các nhóm số học giữa các lattice trong các nhóm Lie.
Năm 32 tuổi, ông đã được trao Huy chương Fields (năm 1978, được biết đến là "Nobel toán học") dành cho nhà toán học trẻ xuất sắc, nhưng không được phép đến Helsinki để nhận trực tiếp, được cho là do chủ nghĩa bài Do Thái chống lại các nhà toán học Do Thái ở Liên Xô. Vị trí của anh được cải thiện, và vào năm 1979, anh đến thăm Bon, và sau đó có thể đi lại tự do, mặc dù anh vẫn làm việc trong Viện truyền thông tin, một viện nghiên cứu chứ không phải là một trường đại học. Năm 1991, Margulis được bổ nhiếm vị trí giáo sư tại Đại học Yale (Hoa Kì).
Năm 50 tuổi (1996), ông được trao giải thưởng toán học uy tín của Nga mang tên nhà toán học Lobachevsky.
Margulis được bầu làm thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ năm 2001. Năm 2012, ông trở thành thành viên của Hiệp hội Toán học Hoa Kỳ.
Năm 59 tuổi (2005), Margulis đã nhận được giải thưởng Wolf (trị giá 100.000 USD) vì những đóng góp của ông cho lý thuyết lattice và ứng dụng cho lý thuyết ergodic, lý thuyết biểu diễn, lý thuyết số, tổ hợp và lý thuyết đo lường .
Năm nay, lúc 74 tuổi, Margulis đã nhận được Giải thưởng Abel 2020 cùng với Hillel Furstenberg "nhờ tiên phong sử dụng các phương pháp từ xác suất và động lực học trong lý thuyết nhóm, lý thuyết số và tổ hợp." Giải Abel chính là giải thưởng toán học lớn nhất với trị giá 7,5 triệu krone Na Uy (tương đương 650-900 ngàn đô la Mỹ, tùy tỉ giá; hiện tại khoảng 660.000 USD - tháng 3/2020).
Như vậy Gregory Margulis đã thâu tóm mọi giải thưởng toán học danh giá nhất. Nếu chỉ kể đến bộ ba "Fields, Wolf, Abel" thì thế giới toán học có rất ít người đạt được. Ngoài Margulis còn có thêm 2 nhà toán học Jean-Pierre Serre và John G. Thompson từng ẵm cả 3 giải danh giá này.
Gregory Aleksandrovich Margulis sinh ngày 24/2/1946, trong một gia đình người Nga gốc Do Thái ở Moscow, Liên Xô.
Năm 16 tuổi vào năm 1962, ông đã giành được huy chương bạc tại Olympic Toán học quốc tế (IMO 1962) với 36 điểm.
Ông nhận bằng tiến sĩ năm 1970 (24 tuổi) từ Đại học quốc gia Moscow, bắt đầu nghiên cứu về lý thuyết ergodic dưới sự hướng dẫn của giáo sư Yakov Sinai. Khi hợp tác với David Kazhdan đã tạo ra định lý Kazhdan-Margulis, một kết quả cơ bản trên các nhóm rời rạc. Định lý 'siêu năng lực' (superrigidity theorem) của ông từ năm 1975 đã làm rõ một lĩnh vực phỏng đoán cổ điển về đặc tính của các nhóm số học giữa các lattice trong các nhóm Lie.
Năm 32 tuổi, ông đã được trao Huy chương Fields (năm 1978, được biết đến là "Nobel toán học") dành cho nhà toán học trẻ xuất sắc, nhưng không được phép đến Helsinki để nhận trực tiếp, được cho là do chủ nghĩa bài Do Thái chống lại các nhà toán học Do Thái ở Liên Xô. Vị trí của anh được cải thiện, và vào năm 1979, anh đến thăm Bon, và sau đó có thể đi lại tự do, mặc dù anh vẫn làm việc trong Viện truyền thông tin, một viện nghiên cứu chứ không phải là một trường đại học. Năm 1991, Margulis được bổ nhiếm vị trí giáo sư tại Đại học Yale (Hoa Kì).
Margulis được bầu làm thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ năm 2001. Năm 2012, ông trở thành thành viên của Hiệp hội Toán học Hoa Kỳ.
Năm 59 tuổi (2005), Margulis đã nhận được giải thưởng Wolf (trị giá 100.000 USD) vì những đóng góp của ông cho lý thuyết lattice và ứng dụng cho lý thuyết ergodic, lý thuyết biểu diễn, lý thuyết số, tổ hợp và lý thuyết đo lường .
Năm nay, lúc 74 tuổi, Margulis đã nhận được Giải thưởng Abel 2020 cùng với Hillel Furstenberg "nhờ tiên phong sử dụng các phương pháp từ xác suất và động lực học trong lý thuyết nhóm, lý thuyết số và tổ hợp." Giải Abel chính là giải thưởng toán học lớn nhất với trị giá 7,5 triệu krone Na Uy (tương đương 650-900 ngàn đô la Mỹ, tùy tỉ giá; hiện tại khoảng 660.000 USD - tháng 3/2020).
Như vậy Gregory Margulis đã thâu tóm mọi giải thưởng toán học danh giá nhất. Nếu chỉ kể đến bộ ba "Fields, Wolf, Abel" thì thế giới toán học có rất ít người đạt được. Ngoài Margulis còn có thêm 2 nhà toán học Jean-Pierre Serre và John G. Thompson từng ẵm cả 3 giải danh giá này.
Tổng hợp: Tố Uyên Trần.
