Trả lời câu hỏi của phóng viên báo Ngày Nay về việc có thể nhập khẩu bộ sách giáo khoa Toán của các nước tiên tiến để Việt hóa hay không, Gi...
Trả lời câu hỏi của phóng viên báo Ngày Nay về việc có thể nhập khẩu bộ sách giáo khoa Toán của các nước tiên tiến để Việt hóa hay không, Giáo sư toán học Đỗ Đức Thái - chủ biên chương trình môn Toán ở sách mới - đã có chia sẻ rằng điều đó là không thể.
Phóng viên báo Ngày Nay: Giáo sư đã có lần chia sẻ rằng SGK Toán phổ thông hiện hành, đặc biệt ở cấp Tiểu học khó; để hiểu nó một cách thấu đáo đến ngọn nguồn của khoa học Toán học lại càng khó, cần trình độ của một TS, thậm chí GS chuyên ngành. Đây có phải lý do để chúng ta thay mới SGK?
GS Đỗ Đức Thái: Trước khi tiến hành cải cách giáo dục, xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới thì các cấp quản lý giáo dục dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục đã tiến hành đánh giá chương trình và SGK hiện hành, đánh giá một cách cẩn thận để thấy rõ mặt được, mặt chưa được. Đánh giá nó không phải theo triết lý giáo dục ở cái thời sinh nó (cách đây 30 năm) mà phải dựa vào góc nhìn của thời đại bây giờ, trong đó phải tính đến việc cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước trong vòng 20, 30 năm nữa.
Trong quá trình đánh giá chúng tôi nhận thấy chương trình hiện hành còn nặng và khá hàn lâm, còn thiên về truyền thụ kiến thức, đôi lúc hơi thái quá trong cách truyền thụ kiến thức theo kiểu hàn lâm.
Ví dụ như trẻ em lớp 1 đã phải tiếp nhận các khái niệm số liền trước, số liền sau… hoặc các em lại phải học ngay những khái niệm trừu tượng (không thể sờ được, cầm nắm được) trong Hình học.
Một khi trong dạy học môn toán đề cao tính hàn lâm thì việc hiểu thấu đáo những kiến thức đó đòi hỏi trình độ cao, nó vượt xa trình độ bình thường của một giáo viên phổ thông. Như vậy, chúng ta cần phải thay đổi để Chương trình môn Toán gần gũi hơn, dễ tiếp cận hơn đối với cả giáo viên và học sinh.
Và khi viết bộ SGK Toán Cánh Diều, chúng tôi tin rằng đã khắc phục được những bất cập đang tồn tại. Đổi mới và sáng tạo sâu sắc nhưng vẫn đậm nét kế thừa chương trình hiện hành đã khiến SGK Toán Cánh Diều không lạ lẫm khi giáo viên tiếp cận và thực hiện bài giảng. Và trên hết, nó hấp dẫn trẻ em, đạt được mục đích là mỗi giờ học toán là một giờ vui.
Phóng viên: Theo tôi hiểu, Toán học là môn khoa học cơ bản. Liệu rằng chúng ta có thể nhập khẩu bộ SGK Toán của các nước tiên tiến để Việt hóa không? Cách làm này có vẻ sẽ nhanh chóng, ít tốt kém?
GS Đỗ Đức Thái: Vậy có thể nhập khẩu Hiến pháp của nước khác, nhập khẩu những bộ luật của nước khác về rồi Việt hóa để dùng không? Không thể nào làm như vậy được! Mỗi một dân tộc có một bản sắc, có một nền văn hóa riêng biệt. Học toán cũng là học để tiếp nhận, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc chứ không chỉ đơn giản là học bốn phép tính cộng, trừ, nhân, chia.
Đằng sau việc học môn toán và tri thức toán học là phải là tiếp thu văn hóa toán học, cao hơn nữa là tính nhân văn của con người mà nền giáo dục phải mang lại. Khi viết sách giáo khoa toán thì chúng tôi rất chú trọng đến yếu tố nhân văn, văn hóa của đất nước, của con người Việt Nam.
Đối với môn toán thì chương trình quốc gia quy định rõ, phải dạy học sinh những thứ gì mà sau này cuộc đời các em cần đến. Vì vậy, chúng tôi lấy slogan cho toàn bộ Bộ sách Cánh Diều, đó là “Mang cuộc sống vào bài học. Đưa bài học vào cuộc sống”. Nhà trường chính là cuộc sống của đứa trẻ! Chúng ta phải có trách nhiệm mở toang cánh cửa nhà trường cho cuộc sống ùa vào và các thầy cô giúp các em sử dụng học vấn toán học để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.
Qua những buổi tập huấn trực tiếp cho các giáo viên ở khắp các tỉnh thành, chúng tôi cũng đã động viên nhau, cùng bước vào một trận chiến mới với tất cả niềm tin và sự hứng khởi. Và tôi tin vào sự hứng khởi, tinh thần trách nhiệm của các nhà giáo đối với con em chúng ta trong đợt đổi mới giáo dục, đổi mới SGK lần này.
Với các phương tiện công nghệ như hiện nay, việc trao đổi và hỗ trợ các thầy cô trong suốt quá trình giảng dạy theo SGK Toán Cánh Diều là rất thuận lợi. Chúng tôi đã lập ra trang Facebook: Phát triển SGK Toán Cánh Diều. Đến nay đã có khoảng 5.000 thành viên là các thầy cô giáo trên cả nước. Khi có bất cứ vấn đề gì phát sinh, mọi người cùng nhau trao đổi, thảo luận ngay được. Chúng tôi xin trân trọng kính mời các thầy cô tiếp tục đăng ký tham gia.
Phóng viên: Giáo sư đã nói nhiều nhược điểm của SGK Toán hiện hành. Nhưng chúng ta đều biết, những cuốn sách giáo khoa cũ cũng đã góp phần tạo ra nhiều nhân tài toán học xuất sắc như Lê Bá Khánh Trình, Ngô Bảo Châu... Với đợt cải cách này, Giáo sư có tin rằng Việt Nam sẽ xuất hiện thêm những cá nhân kiệt xuất?
GS Đỗ Đức Thái: Nguyên tắc của đào tạo tài năng là nguyên tắc hình chóp. Cái đáy càng rộng thì cái đỉnh càng cao. Khi chúng ta có 100 học sinh giỏi thì cái đỉnh nó chỉ hạn chế, nó chỉ được kỳ vọng vừa phải thôi, còn khi có tới 1.000 học sinh giỏi thì câu chuyện phải khác.
Khi cải cách giáo dục, thay mới SGK thì chúng ta kế thừa quá khứ nhưng cũng phải nhìn tới tương lai để đặt ra những mục tiêu lớn lao hơn. Cải tạo, thay mới để có nền tảng vững chắc, phát triển đồng bộ thì không chỉ cho phép chúng ta giải quyết vấn đề nâng cao học vấn chung, trình độ chung của nguồn nhân lực mà còn giúp chúng ta đào tạo mũi nhọn sâu sắc hơn.
Phóng viên báo Ngày Nay: Giáo sư đã có lần chia sẻ rằng SGK Toán phổ thông hiện hành, đặc biệt ở cấp Tiểu học khó; để hiểu nó một cách thấu đáo đến ngọn nguồn của khoa học Toán học lại càng khó, cần trình độ của một TS, thậm chí GS chuyên ngành. Đây có phải lý do để chúng ta thay mới SGK?
GS Đỗ Đức Thái: Trước khi tiến hành cải cách giáo dục, xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới thì các cấp quản lý giáo dục dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục đã tiến hành đánh giá chương trình và SGK hiện hành, đánh giá một cách cẩn thận để thấy rõ mặt được, mặt chưa được. Đánh giá nó không phải theo triết lý giáo dục ở cái thời sinh nó (cách đây 30 năm) mà phải dựa vào góc nhìn của thời đại bây giờ, trong đó phải tính đến việc cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước trong vòng 20, 30 năm nữa.
Trong quá trình đánh giá chúng tôi nhận thấy chương trình hiện hành còn nặng và khá hàn lâm, còn thiên về truyền thụ kiến thức, đôi lúc hơi thái quá trong cách truyền thụ kiến thức theo kiểu hàn lâm.
Ví dụ như trẻ em lớp 1 đã phải tiếp nhận các khái niệm số liền trước, số liền sau… hoặc các em lại phải học ngay những khái niệm trừu tượng (không thể sờ được, cầm nắm được) trong Hình học.
Một khi trong dạy học môn toán đề cao tính hàn lâm thì việc hiểu thấu đáo những kiến thức đó đòi hỏi trình độ cao, nó vượt xa trình độ bình thường của một giáo viên phổ thông. Như vậy, chúng ta cần phải thay đổi để Chương trình môn Toán gần gũi hơn, dễ tiếp cận hơn đối với cả giáo viên và học sinh.
 |
| Giáo sư toán học Đỗ Đức Thái. Ảnh: Ngày Nay |
Và khi viết bộ SGK Toán Cánh Diều, chúng tôi tin rằng đã khắc phục được những bất cập đang tồn tại. Đổi mới và sáng tạo sâu sắc nhưng vẫn đậm nét kế thừa chương trình hiện hành đã khiến SGK Toán Cánh Diều không lạ lẫm khi giáo viên tiếp cận và thực hiện bài giảng. Và trên hết, nó hấp dẫn trẻ em, đạt được mục đích là mỗi giờ học toán là một giờ vui.
Phóng viên: Theo tôi hiểu, Toán học là môn khoa học cơ bản. Liệu rằng chúng ta có thể nhập khẩu bộ SGK Toán của các nước tiên tiến để Việt hóa không? Cách làm này có vẻ sẽ nhanh chóng, ít tốt kém?
GS Đỗ Đức Thái: Vậy có thể nhập khẩu Hiến pháp của nước khác, nhập khẩu những bộ luật của nước khác về rồi Việt hóa để dùng không? Không thể nào làm như vậy được! Mỗi một dân tộc có một bản sắc, có một nền văn hóa riêng biệt. Học toán cũng là học để tiếp nhận, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc chứ không chỉ đơn giản là học bốn phép tính cộng, trừ, nhân, chia.
Đằng sau việc học môn toán và tri thức toán học là phải là tiếp thu văn hóa toán học, cao hơn nữa là tính nhân văn của con người mà nền giáo dục phải mang lại. Khi viết sách giáo khoa toán thì chúng tôi rất chú trọng đến yếu tố nhân văn, văn hóa của đất nước, của con người Việt Nam.
Đối với môn toán thì chương trình quốc gia quy định rõ, phải dạy học sinh những thứ gì mà sau này cuộc đời các em cần đến. Vì vậy, chúng tôi lấy slogan cho toàn bộ Bộ sách Cánh Diều, đó là “Mang cuộc sống vào bài học. Đưa bài học vào cuộc sống”. Nhà trường chính là cuộc sống của đứa trẻ! Chúng ta phải có trách nhiệm mở toang cánh cửa nhà trường cho cuộc sống ùa vào và các thầy cô giúp các em sử dụng học vấn toán học để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.
Qua những buổi tập huấn trực tiếp cho các giáo viên ở khắp các tỉnh thành, chúng tôi cũng đã động viên nhau, cùng bước vào một trận chiến mới với tất cả niềm tin và sự hứng khởi. Và tôi tin vào sự hứng khởi, tinh thần trách nhiệm của các nhà giáo đối với con em chúng ta trong đợt đổi mới giáo dục, đổi mới SGK lần này.
Với các phương tiện công nghệ như hiện nay, việc trao đổi và hỗ trợ các thầy cô trong suốt quá trình giảng dạy theo SGK Toán Cánh Diều là rất thuận lợi. Chúng tôi đã lập ra trang Facebook: Phát triển SGK Toán Cánh Diều. Đến nay đã có khoảng 5.000 thành viên là các thầy cô giáo trên cả nước. Khi có bất cứ vấn đề gì phát sinh, mọi người cùng nhau trao đổi, thảo luận ngay được. Chúng tôi xin trân trọng kính mời các thầy cô tiếp tục đăng ký tham gia.
Phóng viên: Giáo sư đã nói nhiều nhược điểm của SGK Toán hiện hành. Nhưng chúng ta đều biết, những cuốn sách giáo khoa cũ cũng đã góp phần tạo ra nhiều nhân tài toán học xuất sắc như Lê Bá Khánh Trình, Ngô Bảo Châu... Với đợt cải cách này, Giáo sư có tin rằng Việt Nam sẽ xuất hiện thêm những cá nhân kiệt xuất?
GS Đỗ Đức Thái: Nguyên tắc của đào tạo tài năng là nguyên tắc hình chóp. Cái đáy càng rộng thì cái đỉnh càng cao. Khi chúng ta có 100 học sinh giỏi thì cái đỉnh nó chỉ hạn chế, nó chỉ được kỳ vọng vừa phải thôi, còn khi có tới 1.000 học sinh giỏi thì câu chuyện phải khác.
Khi cải cách giáo dục, thay mới SGK thì chúng ta kế thừa quá khứ nhưng cũng phải nhìn tới tương lai để đặt ra những mục tiêu lớn lao hơn. Cải tạo, thay mới để có nền tảng vững chắc, phát triển đồng bộ thì không chỉ cho phép chúng ta giải quyết vấn đề nâng cao học vấn chung, trình độ chung của nguồn nhân lực mà còn giúp chúng ta đào tạo mũi nhọn sâu sắc hơn.
Theo Báo Ngày Nay (trích) . Người đăng: Dịu Nguyễn.
